Wielen kunnen gecombineerd worden met allerlei objecten, die zonder die wielen niet of nauwelijks van hun plaats kunnen komen. Dat was altijd al zo, maar ook hier speelt mechanische aandrijving een doorslaggevende rol. Een breed scala van toepassingen dient zich aan: van orgels, kermisattracties en hijskranen tot zelfrijdende bouw- en landbouwwerktuigen. Van zelflossende zandschepen tot mobiele olieplatforms en van rijdende schaftketen tot wagens, ingericht als postkantoren.
150 jaar
Toonbeelden van mobiel erfgoed
De wording van het moderne Nederland is voor een belangrijk deel toe te schrijven aan de ontwikkeling van een diversiteit aan vormen van vervoer. Deze hebben Nederland mede gemaakt tot wat het nu is. Dit gaat op voor particulier en bedrijfsmatig vervoer – door de lucht, over land en over water.
De tijdslijn laat ontwikkelingen, gebeurtenissen en aspecten in de geschiedenis van Nederland zien waarop de toonbeelden van mobiel erfgoed betrekking hebben. Toonbeelden zijn voorbeelden van vervoermiddelen die voorkomen in de vaderlandse geschiedenis en het huidige Nederland. Om deze gemakkelijk terug te vinden zijn ze grofweg in de tijd geplaatst. Meer gedetailleerde informatie vindt u bij elk toonbeeld.
Deze site is nog in ontwikkeling en wordt de komende tijd verder vervolmaakt.
Over het proces.
Over de organisatie.
Type ontwikkeling: Technisch
Industriële revolutie
De snelle groei van het autobezit tussen de beide Wereldoorlogen komt door de overschakeling van handmatig gemaakte voertuigen naar massaproductie, waardoor voertuigen veel goedkoper worden. De overgang van de automobiel als een gemotoriseerde koets naar een in staal gefabriceerd product met een redelijk tochtvrije carrosserie maakt de auto bovendien geschikt voor het Nederlandse klimaat.
Opkomst verbrandingsmotor
De verbrandingsmotor komt tot rijpheid. Na een experimentele fase zijn de petroleum- en de benzinemotor en -later- de dieselmotor als bedrijfszekere en goedkope krachtbron voor allerlei toepassingen beschikbaar. De mechanisatie zet door, de ‘ontstoming’ begint.
En de ontwikkeling van de luchtvaart krijgt een ‘boost’ als ook daar de verbrandingsmotor wordt ingezet.
Stoomtijdperk
De stoommachine wordt de belangrijkste krachtbron, zowel in de industrie als in de scheepvaart en het railvervoer. Voordien was men aangewezen op water- en windkracht en op menselijke en dierlijke spierkracht.
Hoewel enkele toepassingen wel bekend zijn, heeft stoomkracht zich in het wegverkeer nooit een echt belangrijke plaats weten te verwerven.
Paardentractie
Het gebruik van paarden om hun trekkracht, zoals bij paard-en-wagens, hessenwagens, trekschuiten, boerenwagens, postkoetsen en rijtuigen was eeuwenlang onmisbaar. En ook de mens zèlf heeft met bijvoorbeeld handkarren altijd een belangrijke rol gespeeld in de vervoergeschiedenis. Hand- en paardenkracht zijn nog lang belangrijk gebleven, bijvoorbeeld in de landbouw, maar ook in het lokale vervoer. Pas na de Tweede Wereldoorlog verdwenen deze manieren van voortbeweging grotendeels van het mobiliteitstoneel.
Paard-en-wagens verdwenen nooit helemaal. Het is een geliefd vervoermiddel bij bruiloften en attracties.